abyss´isimli üyeden Alıntı
18 eylül 1922 itilaf devletleri, istanbul ve boğazlardaki tarafsız bölgelerin tarafsızlığına uyulması konusunda ankara hükümetine nota verdi.
18 eylül 1922 erdek ve biga, yunan işgalinden kurtarıldı.
19 eylül 1922 fransız ve italyan'lar çanakkale'nin anadolu yakasını boşaltılar.
20 eylül 1922 fransız ve italyan kuvvetleri çanakkale'den çekildi.
1 kasım 1922 türk jandarma birlikleri, çanakkale boğazı çevresi ve diğer bölgelerde yeni durumlarını aldılar.
1 kasım 1922 saltanat kaldırıldı.
4 kasım 1922 tevfik paşa kabinesi’nin istifasıyla, son osmanlı hükümeti de ortadan kalktı. Istanbul, ankara hükümetinin denetimine girdi.
4 kasım 1922 ismet (inönü) paşa, saltanatın kaldırıldığını itilaf devletlerine bildirdi.
5 kasım 1922 refet (bele), istanbul'daki nezaretlere, her türlü çalışmaları kesmeleri buyruğunu verdi. Istanbul hükümeti böylelikle sona erdi.
5 kasım 1922 ismet paşa başkanlığındaki tbmm delegasyonu, lozan görüşmelerine katılmak üzere ankara’dan ayrıldı.
9 kasım 1922 lozan antlaşması için lozan'a gidecek heyet istanbul'dan ayrıldı.
20 kasım 1922 lozan konferansı başladı.
28 kasım 1922 yunanistan'da, yenilgiye neden olan kabine üyeleri ile başkomutan hacıanesti, idama mahkum edildi.
30 kasım 1922 mudanya ateşkes antlaşması uyarınca, doğu trakya'nın teslim işlemleri tamamlandı.
4 şubat 1923 lozan konferansı’na, önemli noktalardaki uyuşmazlıklar sebebiyle ara verildi.
16 şubat 1923 lozan heyeti, istanbul'a döndü.
27 şubat 1923 tbmm'nde lozan konferansı üzerine gizli oturumda görüşmeler yapıldı.
1 mart 1923 ali fuat paşa yeniden, tbmm ikinci başkanı oldu.
2 mart 1923 izmir iktisat kongresi'nde latin harflerinin kabulü için verilen önerge, kongre başkanı kazım karabekir tarafından reddedildi.
31 mart 1923 itilaf devletleri, lozan'a yeniden delege istediler .
23 ağustos 1923 lozan barış antlaşması, büyük millet meclisince onaylandı.
15 eylül 1923 karaağaç yunanlılardan alındı.
20 eylül 1923 istanbul'da, kapitülasyonların öngördüğü yabancı devletlere ait postaneler kapatıldı.
21 eylül 1923 bozcaada yunanlılardan alındı.
22 eylül 1923 imroz yunanlılardan alındı.
4 ekim 1923 anadolu müstakil türk ortodoksları lideri papa eftim'in, milli hükümeti destekleyen beyannamesi yayınladı.
20 kasım 1923 halk fırkası, anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti örgütlerini kendi çatısı altında topladı.
13 ocak 1925 kurtuluş savaşı komutanlarından halit paşa, meclis’te ali çetinkaya tarafından bir kaza kurşunuyla vuruldu.
11 şubat 1925 şeyh sait ayaklanması başladı.
4 mart 1925 takrir-i sükun kanunu hükümete 2 yıl için olağanüstü yetkiler veren bu kanunla ayaklanmaların bastırılması hedeflendi. Yeni istiklal mahkemeleri kuruldu. Yumuşak giden süreç birden sertleşti ve içe kapandı.
12 nisan 1925 şeyh sait'in yakalanışı ayaklanmanın elebaşı şeyh sait ve arkadaşları yakalandı. Mahkemelerine 27 mayıs 1925'te başlandı ve 29 haziran'da diyarbakır istiklal mahkemesi şeyh sait ve 46 yandaşını ölüme mahkum etti.
3 haziran 1925 terakkiperver cumhuriyet fırkası kapatıldı
adnan adıvar, rauf orbay, kazım karabekir gibi muhaliflerin kurduğu chp'den bağımsız ilk siyaset oluşumu ankara istiklal mahkemesince "sakıncalı" bulunup, takrir-i sükun kanununa dayanılarak kapatıldı. Böylelikle 'tek parti' anlayışının daha uzun süre terkedilmeyeceği anlaşıldı.
30 haziran 1925 şeyh sait'in idamı
ölüm kararları yerine getirildi.
28 kasım 1925 şapka kanunu cumhuriyetin hedefleri arasında, modern kılık kıyafet hedefleri de vardı. Bunun için bizzat atatürk'ün, halka gösterdiği örnekler birer birer kanunlaştı. Bunlar arasında "şapka kanunu"da vardır. Modernleşmenin bir simgesi olarak kabul edilmiştir.
5 ekim 1925 ilk cumhuriyet altını ilk cumhuriyet altını istanbul darphanesinde basıldı.
30 kasım 1925 tekke ve zaviyelerin kapatılması tekke ve zaviyelerin kapatılması ve türbedarlıktaki birtakım ünvanların yasaklanmasına dair kanun kabul edildi. Böylelikle "gericilik merkezleri" olabilecek tekke ve zaviyeler kamu yaşamından uzaklaştırılıyordu.
1926 darülbedayi istanbul şehir tiyatrolarının atası "darülbedayi" kurumlaştı. 1934'te ismi "istanbul şehir tiyatroları" olarak değişti.
4 şubat 1926 iskilipli atıf hoca'nın idamı "frenk mukallitliği ve şapka" adlı risalenin yazarı iskilipli atıf hoca'nın idamı ankara istiklal mahkemesi kararına göre gerçekleştirildi.
17 şubat 1926 medeni kanunun kabulü türk medeni kanunu kabul edildi. Medeni nikah esası resmen yürürlüğe girdi. Bu süreç kadınlar lehine bazı hukuki düzenlemeleri beraberinde getirdi.
19 nisan 1926 tayyare piyangosucumhuriyetin ilk "tayyare piyangosu" tertiplendi. Ikramiye miktarı 7.500.000 lira idi.
15 mayıs 1926 vahidettin öldü son osmanlı padişahı vı. Mehmet vahidettin san remo'da vefat etti.
5 haziran 1926 musul sorunu musul vilayeti misak-ı milli'ye göre önceleri türkiye sınırlarındaydı. Ancak mudanya mütarekesi imzalandığında musul halen ingiliz işgalinde görünüyordu. Sorun lozan'da da çözülemeyince sonunda konuyu milletler cemiyeti'nin çözmesi kararlaştırıldı. Milletler cemiyeti'nin bağlayıcı kararına göre musul ırak toprakları içinde bırakıldı. Türkiye sadece 25 yıl boyunca musul petrolleri'nden %10 pay aldı.
16 haziran 1926 izmir suikasti mustafa kemal'in izmir'e yapacağı seyahati fırsat bilen eski ittihatçılar atatürk'e karşı bir suikast hazırladılar. Ziya hurşit ve adamları atatürk'e gaffarzade oteli yakınında silah ve bombalarla saldıracaklardı. Ancak suikastçilerin sakız adasına kaçmasını sağlayacak motorcu şevki korkuya kapılıp, durumu vali kazım dirik'e bildirecek ve aralırında birçok ünlü ismin de bulunduğu suikastçiler tutuklanıp, yargılanacaklardı. Bunların önderleri idam edildi. Böylelikle eski ittihat terakki geleneğinin son kadrolarıyla da hesaplaşılmış oluyordu.
1 temmuz 1926 kabotaj kanunu türk deniz taşımacılığındaki hükümranlık haklarını düzenleyen kanun onaylandı.
26 kasım 1926 ilk şeker fabrikası türkiye'nin ilk şeker fabrikası alpullu faaliyetine başladı.
7 mart 1927 istiklal mahkemelerinin kapatılmasıistiklal mahkemeleri kapatıldı.
1 temmuz 1927 mustafa kemal istanbul'da mustafa kemal atatürk, 8 yıl sonra istanbul'a döndü ve dolmabahçe sarayı'na yerleşti.
15-20 ekim 1927 nutuk/söylev mustafa kemal atatürk chp 2. Büyük kongre'sinde büyük nutkunu (söylev) okudu. Nutuk, türk kurtuluş savaşının gün gün değerlendirilmesini ve temel ilkelerini kapsıyordu.
25 ekim 1927 komünist tevkifatı başında şefik hüsnü değmer ve vedat nedim tör'ün bulunduğu gizli tkp örgütlenmesine yönelik tutuklamalar yapıldı.
28 ekim 1927 ilk nüfus sayımı cumhuriyetin ilk nüfus sayımı yapıldı. Bu tarihteki nüfusumuz 13.648.270 olarak saptandı.
15 haz 1928 süreyya opereti
dönemin en çok tutulan opereti sahneye kondu.
16 nisan 1928 havuz yavuz davası türkiye'nin bilinen ilk yolsuzluk davası başladı. Yavuz zırhlısının onarımında yolsuzluk yapıldığı iddiasıyla eski bahriye nazırı ihsan bey, 2 yıl 2 ay hapse mahkum oldu.
1929 "putları yıkıyoruz" türk edebiyatında ilk kuşak çatışması resimli ay dergisinde nazım hikmet tarafından başlatıldı.
17 nisan 1928 ankara palas oteli açıldı ünlü cumhuriyet balolarının verildiği ve ankara'daki cumhuriyet elitlerinin uğrak yeri ankara palas oteli hizmete açıldı. Ankara palas cumhuriyetin simgelerinden biri olmuştur.
1 kasım 1928 harf devrimi cumhuriyetin en önemli adımlarından biri olan arap harflerinin terkedilmesi 1353 sayılı "türk harflerinin kabul ve tetkiki hakkındaki kanun"la yürürlüğe girdi. 1926'da başlayan çalışmalar böylelikle resmileşiyor, kademeli olarak yeni kuşak ve devlet yazışmaları latin harfleriyle yapılıyordu.
11 kasım 1928 türk dil kurumu kuruldu yeni dil çabalarına paralel türk dil kurumu bizzat atatürk'ün katkılarıyla kuruldu.
1929 ilk türkiye güzeli feriha tevfik hanım, cumhuriyet gazetesi tarafından tertiplenen ilk güzellik yarışmasının birincisi oldu.
12 şubat 1929 troçki istanbul'da sovyetler birliği eski dışişleri halk komiseri leon troçki, stalin'in emriyle sürgün edilerek istanbul'a geldi. Troçki büyükada'ya yerleşti.
25 aralık 1929 yerli malları haftası (bir kanunla "milli tasarruf günü" kabul edilen bu gün ondan sonra "yerli malları haftası" olarak anılacaktı. Uzun yıllar cumhuriyet kuşaklarınca benimsendi. Simgesi "kumbara" oldu.
11 haziran 1930 merkez bankası kuruldu
türkiye cumhuriyeti merkez bankası kuruldu.
12 ağustos 1930 serbest cumhuriyet fırkası ikinci demokrasi denemesi olarak fethi okyar başkanlığında "serbest cumhuriyet fırkası" kuruldu.
7-14 eylül 1930 ağrı ayaklanması ağrı'da başlayan ayrılıkçı kürt isyanı bastırıldı.
17 kasım 1930 scf'ini feshi ömrü 4 ay süren serbest cumhuriyet fırkası ülkede demokrasi için henüz şartların oluşmadığı gözönüne alınarak, kendi kendini feshetti.
23 aralık 1930 menemen olayı izmir'in menemen ilçesinde nakşibendi tarikatına bağlı derviş mehmedi tarafından gerici bir ayaklanma tertiplendi. Bir manga askeriyle gericilerin üzerine yürüyen asteğmen mustafa fehmi kubilay şehit edildi. Başı bir kazığa geçirilerek caddelerde dolaştırıldı. Isyan, askeri birliklerce hemen bastırıldı. Derviş mehmedi ve arkadaşları öldürüldü. Yakalanan diğerleri orgeneral mustafa muğlalı başkanlığındaki mahkemede ayrıca ölüm cezasına çarptırılmıştır.
Ocak 1932 kadro hareketi
türkiye cumhuriyeti tarihinini en parlak aydın atılımlarından kadro dergisi çıktı. Kadro dergisi cumhuriyetin en güzide aydınlarını çevresine toplamış ve bir "medeniyet" projesi oluşturmaya çalışmıştı. Kurucuları arasında şevket süreyya aydemir, burhan asaf belge, yakup kadri karaosanoğlu, vedat nedim tör, firüzan hüsrev tökin gibi aydınlar vardı. Ocak 1935'te kapatılmıştır.
19 şubat 1932 halkevleri kuruldu
cumhuriyet kuşaklarının eğitiminde ve kültürel hayatında önemli rol oynayan halkevleri kuruldu.
20 nisan 1933 razgrad olayları 17 nisan günü bulgaristan'ın razgrad şehrindeki türk mezarlığına yapılan saldırılar üzerine istanbul'da mttb büyük bir protesto gösterisi düzenledi.
29 ekim 1933 cumhuriyetin 10. Yılı cumhuriyetin 10. Yılı büyük coşkuyla kutlandı.
10 haziran-6 temmuz şah pehlevi türkiye'de iran şahı rıza pehlevi türkiye'ye geldi.
26 kasım 1934 lakap ve ünvanların kaldırılması efendi, bey, paşa gibi lakapların kullanılamayacağı karar bağlandı. Soyadı kanunu düzenlendi.
3 aralık 1934 bazı kisvelerin giyilemeyeceğine dair kanun ibadet durumları hariç bazı kisvelerin giyilemeyeceğine dair kanun karara bağlandı.
5 aralık 1934 türk kadınına milletvekilli seçme ve seçilme hakkı ismet inönü ve 191 arkadaşının önermesiyle türk kadına milletvekili seçme ve seçilme hakkı verildi. Bu kanun sonrası 8 şubat 1935'te yapılan seçimlerde ilk olarak 18 kadın milletvekili tbmm'ye girdi.
1935 türk tarih kurumunun kurulması türk tarihinin incelenmesinde ilk bilimsel kurum olan türk tarih kurumu kuruldu.
10 ekim 1935 mason faaliyeti durdu hükümetten gelen telkinler üzerine türkiye'de faaliyet gösteren mason locaları faliyetlerine ara verdiler.
20 temmuz 1936 montrö sözleşmesi sözleşme boğazların hukuki statüsünün düzenlenmesine yönelik imzalandı. Böylelikle boğazlardan taraf ülke gemilerinin geçişi kurallara bağlandı.
5 şubat 1937 chp'nin altı oku yapılan anayasa değişikliği ile chp'nin 6 oku, türkiye cumhuriyeti devletinin nitelikleri haline geldi. Böylelikle parti/devlet bütünleşmesi anayasal bir hale geldi.
21 mart-22 ekim 1937 dersim isyanı dersim bölgesinde merkezi otoriteye isyan hareketi başladı. 6 aydan fazla süren isyan hareketi oldukça kanlı sonuçlara yol açtı. Sonunda isyan bastırılırken 58 isyancı yargılandı. Bunların 11'i idama mahkum oldu.
29 mart 1938 harpokulu davası askeri isyana teşvik ve komünizm propagandası yapmaktan nazım hikmet 15 yıl ağır hapse mahkum oldu.
29 mayıs 1938 150'liklerin affı 150'likler diye bilinen ve vatana ihanetle suçlanmış çeşitli kişilerin affı cumhuriyetin 15. Yılı dolayısıyla af kanunu kapsamına alındı.
2 eylül 1938 hatay'ın bağımsızlığısuriye ve fransa ile sorun olan hatay ilinin bağımsızlığı ilan edildi. Cumhurbaşkanlığına tayfur sökmen seçildi. 29 haziran 1938'de de hatay türkiye'ye katılma kararı aldı.
10 kasım 1938 atatürk'ün ölümü
cumhuriyetin kurucusu ve "büyük önder" mustafa kemal atatürk 09:05'te dolmabahçe sarayı'nda vefat etti.
11 kasım 1938 ismet inönü cumhurbaşkanı atatürk'ün ölümü üzerine "ikinci adam" ismet inönü oybirliğiyle cumhurbaşkanlığına seçildi.
Beğenilen Sayfayı İşaretleyin